Laag Zuthem

Raalte is een Rooms-katholiek bolwerk. Dat hoor je vaak. Maar na de gemeentelijke herindeling van 2001 kun je dat niet meer zeggen. Laag Zuthem is van oudsher een protestants-christelijke dorp.

In Laag Zuthem, dorp met ruim 600 inwoners, vind je maar liefst drie Gereformeerde kerken:  De Gereformeerde Kerk (PKN), De Geformeerde Kerk Vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerk. ’t Is even wennen misschien, maar ook dit is Raalte.

Opgegroeid als gereformeerd jongen voelt het eigenlijk best vertrouwd, wanneer ik in Laag Zuthem kom. Natuurlijk de tijd heeft ook hier niet stil gestaan. Het is allemaal iets minder streng. Ook al prijken al bijna honderd jaar de letters ‘School met den Bijbel’ op het schoolgebouw, de school presenteert zich inmiddels als basisschool De Linde.

‘Wakker worden in Laag Zuthem’ gaat over de grens over het verstikkende van vroeger en het nieuwe van nu. Als het even kan zonder het verlies van het vertrouwde. Ik ben de eerste om te erkennen dat dit misschien wat teveel gevraagd is en eigenlijk onmogelijk is. The best of both worlds: als het bestaat, zoek er dan naar in Laag Zuthem.

Wakker worden in Laag Zuthem

Ik ken het hier.

Het is hier nog zoals het vroeger was.

Alleen de wollen deken van ’t geloof

leunt minder zwaar over de daken.

De gordijnen zijn al wat opzij geschoven,

het raampje staat een eindje open.

Ochtendlicht kiert helder binnen

en frisse lucht verdrijft benauwdheid

die ik vroeger voelde.

Speelse tenen kijken om zich heen,

Een arm gebaart van blijf-nog-even:

Zo beschermd, zo heerlijk zacht,

zo lekker lang nog net geen dag.

Geheim

Iedereen kent schaamte. Ik ook. Na verloop van tijd verdwijnen dergelijke gevoelens naar de achtergrond. Het geheugen stelt alles in het werk om te vergeten. Freud noemde dit proces verdringing. Een fantastisch mechanisme. Stel je voor dat je elk moment herinnerd wordt aan je uitglijders en je fouten. Ik moet er niet aan denken.

Helemaal vergeten is echter niet mogelijk. Er zijn gebeurtenissen of zintuiglijke ervaringen die werken als trigger. Ze brengen je direct terug in dat ogenblik..Het schaamrood staat weer letterlijk op je kaken. Je hart klopt even snel als destijds. Je beleeft het verleden in het hier-en-nu. We zeggen dan vaak dat ‘alles weer naar bovenkwam’.

Die gebeurtenissen en zintuiglijke ervaringen kunnen er trouwens ook voor zorgen dat je dagelijks geconfronteerd wordt met dat gevoel van schaamte. Het afweermechanisme van het uitwissen komt zo niet op gang.

Het gedicht ‘In de rij van bijna thuis’ gaat over een schaamtevol geheim. Niemand heeft weet van wat er is gebeurd en welke impact het gebeurde heeft gehad. Alleen een boom heeft het gezien. En juist die boom komt dagelijks op het pad van de ik-persoon. Daarom probeert hij de boom medeschuldig te maken. Tevergeefs natuurlijk, zelfs de ik-persoon begrijpt uiteindelijk dat je met het toekennen van menselijke eigenschappen aan bomen vooral jezelf voor de gek houdt.

In de rij van bijna thuis

Vlak voor Raalte, bijna thuis,

Houdt de populier alleen nog voor de vorm

de wacht bij het oude transformatorhuis.

De takken zijn tot niets in staat,

al zijn het net gespierde armen.

Ze wiegen hoogstens heen en weer bij wind.

of breken af bij harde storm.

Elke dag rijd ik schuldig langs.

Het is het geen straf, meer

een soort van ongemak.

Deze boom kon alles zien en alles horen,

maar heeft geen besef van goed en kwaad.

Daar is een boom niet voor. Alleen ik

weet dat het is geweest.