Mazoeka 2

Ik vind het heerlijk om muzikale verbanden te ontdekken en te leggen. Soms liggen ze er dik bovenop, een andere keer gaat het om auditieve gedachtenkronkels die ik zelfs sniet eens begrijp. Naar analogie van Het verborgen leven van bomen (Peter Wohlleben) zegt Martin Bootsma dat er een ‘ondergrondse’ relatie bestaat tussen boeken. Dat uitgangspunt pas ik graag toe op muziek. Een andere theorie ‘six degrees of separation’ gaat uit van de hypothese dat ieder levend persoon niet meer dan zes stappen verwijderd is van elk ander persoon. Een interessant tijdverdrijf om deze zienswijze te betrekken op muziek en zo op onverwachte samenwerkingen en invloeden te stuiten.   

Thema van Muzoeka 2 is ‘Het hoekje om’. Hoekige en repetitieve muziek stimuleert bij mij de aanmaak van endorfine. Wanneer een nummer in dit laatje past, kan het mij niet rauw genoeg, niet experimenteel genoeg, niet snel genoeg, niet lang genoeg. Ook wanneer een song agressief, negatief of somber is, geluk verzekerd als er hoekigheid in het spel is. In deze aflevering van Muzouka een ode op de hoekigheid in zo weinig mogelijk akkoorden.

 

Dance this mess around – B-52's (1979)

Net zoals de Engelse zet de Amerikaanse punk en new wave zich af tegen de gevestigde orde. In Engeland was het een maatschappij-kritische beweging gericht op klassenstrijd. In Amerika was deze muziekstroming eerder een kunstzinnige en intellectuele uiting. De nadruk lag veel meer op de persoonlijke expressie met als typische equivalenten The Talking Heads, Devo, Television en ... The B-52's.

Op You Tube is een mooie liveregistratie te vinden van een concert van The B-52's uit 1978 (The B-52´s live in Atlanta - 1978) In die tijd is deze band nog echt underground. Met speelse en rommelige gitaarhooks, de naïeve stem van Cindy Wilson, de comic-achtige spreekzang van Fred Schneider en de eigenzinnige performance lukt het de band om de grauwe werkelijkheid te ontvluchten en het publiek daarin mee te nemen. Ultiem escapisme waarbij de muziek speelt met tijd: regelmatige flashbacks naar de rockabilly, de surfmuziek en de girlgroups uit de jaren '50-60 en dan weer science-fiction-achtige fragmenten en het liefst binnen één nummer.

Veel humor ook. Dacht ik vroeger dat de naam The B-52's (net zoals U2) iets te maken had met vliegtuigen en bommen. Inmiddels weet ik dat de bandnaam gekozen is vanwege het kapsel van de zangeressen, die inderdaad vanwege alle haarlak in vorm niet onderdeed voor de eerdergenoemde bommenwerpers.

In 1979 met 'Dance this mess around’ van The B-52's is mijn liefde voor de hoekigheid begonnen: ‘They do all 16 dances. They do the Shu ga loo, do the Shy Tuna. Do the Camel Walk, do the Hip o Crit. Hippy, hippy forward hippy, hippy, hippy, hippy shake!’

 

Panda Panda Panda - Deerhoof  (2003)

Ik had dit nummer laatst op de koptelefoon tijdens een wandeling langs de uiterwaarden. Ik moest constant mijn stappen aanpassen aan de nadrukkelijke tempowisselingen. Niet handig. En ook werd ik meewarig aangekeken toen ik hardop in de lach schoot bij de tekst van het nummer: “China panda, bamboo panda, I like panda, bye bye panda!"

Speels en opzwepend, grillig en chaotisch, minimalistisch en hypnotisch. De kinderlijke zang van Satomi Matsuzaki  zorgt voor contrast die de muziek toegankelijk maakt en tegelijk een gelaagdheid aanbrengt die ik moeilijk onder woorden kan brengen. "Panda Panda Panda" van Deerhoof is afkomstig van het album Apple O’ uit 2003. Wat mij betreft hoekt Deerhoof hier op z'n best.

 

Resila - Congotronics International (2022)

Een interessant project van tien Congolese muzikanten en tien artiesten uit de Indie-scene. In 2022 brachten zij het album “Where the one?” uit. Een typisch gevalletje van 1+1= 3.

In Resila is de hoofdrol aan de gitaristen. Geheel in lijn met de Congolese traditie van polyritmiek spelen ze in verschillende elkaar aanvullende ritmische patronen. Bij iedere gitaarpartij vallen de accenten op een andere tel waardoor een ritmische spanning ontstaat. Ik heb dat ooit eens precies willen uitzoeken in het internetloze tijdperk. Niet gelukt. Tegenwoordig is dit een peulenschil. In een mum van tijd vind je grafische weergaves van hoe die lagen ten opzichte van elkaar verschuiven. Volgens sommigen gaat dergelijke kennis ten koste van de magie. Ik vind het juist mooi; weet hebben van ... versterkt voor mij juist die andere dimensie, die in het geval van dit nummer hypnotiserend werkt en energie opwekt. Je gaat het pas zien als je het doorhebt.

Leadzang van “Resila” komt voor rekening van de fantastische Juana Molina (Argentinië). Kassai Allstars en Konono no. 1 tekenen voor de Congolese invloeden. Deerhoof (daar zijn ze weer) sluit aan bij die traditie en zorgt tegelijk voor het experimentele indie-sausje.

 

Asi Baila el Sintetizador – Ale Hop, Titi Bakorta (2024)

Net zoals de Congotronics zijn er tegenwoordig veel bands en projecten die op innovatieve wijze in hun muziek Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse invloeden samenbrengen. Interessant is dat het hierbij vaak gaat om het vormgeven van een eigen individuele of collectieve identiteit vanuit de historische banden tussen beide werelddelen, die teruggaat tot de tijd van de slavenhandel.

Ale Hop is een Peruaanse geluidskunstenaar die op het album Mapambazuko samenwerkt met de Congolese gitarist Titi Bakorta. Asi Baila el Sintetizador laat zich vertalen als ‘de dans van de synthesizer’.  Dus behalve de samensmelting van twee culturele tradities die aan elkaar verwant zijn, gaat het in dit nummer ook om de verbinding van die tradities met experiment en innovatie: de nerveuze gitaarlijn waarmee het begint wordt al snel vergezeld met Ufo-achtige geluiden.

Gaat het hier wel om verbinding of is het eigenlijk een botsing? En als dat laatste het geval is, wat willen Ale Hop en Titia Bakorta daarmee? Een statement tegen de traditie als museumstuk? En in het verlengde daarvan: “Als het onze traditie is, dan is het toch aan ons om ermee te doen wat wij willen?” Is een traditie een erfstuk dat je passief moet ondergaan of iets wat je op je eigen wijze en actief vormgeeft? Allemaal vragen bij een heerlijk chaotisch en hoekig nummer, dat mij elke keer in positieve verbijstering achterlaat. Een sonische storm, die nog even voortraast in mijn bovenkamer, als ie is gaan liggen.

 

Tokyo Music Experience - Rats on Rafts (2021)

“Tokyo Music Experience” beschrijft de ervaringen van de Rotterdamse postpunkband Rats on Rafts van een tour van de groep in Japan. Centraal in dit nummer staat één gitaarriff die fungeert als zwaan-kleef-aan. Een pompende bas geeft aan dat het leven hier hectisch en snel is. De sporadische akkoordwisselingen in het refrein en de modulatie halverwege het nummer zijn van voorbijgaande aard. De gitaarriff geeft geen sjoege, dendert voort. Er is een koortje dat ons nadrukkelijk laat weten dat het nummer heet zoals het heet. Er passeren diverse flarden van stadgeluiden(?).

De voordracht van David Fagan bestaat een monotone opsomming van kenmerken en ervaringen uit de Japanese samenleving. Steeds voorzien van hetzelfde commentaar: Uhu-aha! Ik luister ernaar als een uitroep van verbazing en een Eureka-moment ineen. Misschien is het de ervaring die een metropool oproept, die tegelijk vreemd is en bevrijdend werkt. In ieder geval heeft het dat effect op mij. Heerlijk, en dat terwijl ik mijzelf beschouw als de ultieme huismus (Tjielp, tjielp, etcetera!)

 

I celebrate my fantasy – The Homesick (2020)

Vlak voor de harde corona-lockdown van december ‘21 zag ik met één van mijn zonen een optreden van The Homesick in Vera naar aanleiding van hun album The Big Exercise. De nummers van dit album nodigen uit tot een uitzinnige podiumpresentatie.  Het tegenovergestelde was het geval. Met corona had dat niets van doen. Elias Elgersma (zang/gitaat) en Jaap van der Velde (zang/bas) namen plaats op kantoorstoelen: de één uiterst links op het podium, de ander uiterst rechts. De drummer in het midden.  Super geconcentreerd, haast introvert, zang meestal unisono, dan wel in elkaar overlopend. En dat gecombineerd met de chaotische energie van hun muziek. Spannend!

Innerlijke spanning is eigenlijk ook het sleutelwoord voor “I celebrate my fantasy”. In de basis een gewone postpunksong, snel, chaotisch met staccato-gitaren. Maar er is ook een piano die als een harmonische tegenhanger door het hele nummer heen speelt. Don't forget de fagot. Hoewel in de popmuziek een ongenode gast, speelt het instrument hier een hoofdrol in de break. Zo zit dit nummer vol onverwachte wendingen en contrasterende lagen. De creativiteit wordt hier met recht gevierd.   

 

Pinking Shears – Mandy, Indiana (2023)    

Oké, ik geef het toe. Als je niet thuis bent in de industriële noise of elektronische avant-garde, kannie best heftig binnenkomen. Je voelt direct de overdonderende impact van deze track zonder dat je precies weet waar het over gaat. Pinking Shears is letterlijk vertaald ‘kartelschaar’. En inderdaad is het verknipte muziek, nergens mooi recht, maar altijd rafelig en chaotisch.  Verontrustend ook, maar bij mij werkt het.

De dominante percussie, de ruis en de vervorming in de (Franstalige) zang en in de muziek en de effecten. Het zorgt ervoor dat ik wakker blijf; het herinnert mij eraan dat er altijd een onderstroom is of beter een tegenstroom. Niet alleen buiten mij, maar ook in mijzelf.

J'suis fatiguée tu sais pas c'que j'suis fatiguée
Ce monde de merde m'a épuisée
Ça fait des années que j'suis claquée
Putain c'que j'suis fatiguée

 

Earthquake – Deerhunter (2010)

Voor veel nummers uit deze Mazoeka geldt wat mij betreft: Dit is zo hoekig dat het rond wordt. Wanneer een ritme maar lang genoeg stottert, wanneer fragmentarische elementen steeds terugkomen en de timing voortdurend onregelmatig is, ontstaat er vanzelf ronde luisterervaring.  

Ik heb Deerhunter één keer live gezien. Ik vond het een vervelend en snoeihard concert op twee nummers na, waaronder ‘Earthquake’. En daarmee werd het misshien toch wel mijn mooiste muzikale live-ervaring.   

‘Earthquake’ van de Amerikaanse band Deerhunter heeft een langzame voortslepende tred. Op de derde tel van de vierkwartsmaat klinkt 5 minuten lang een vervormde handclap, waarmee het nummer aanvankelijk stroef aandoet. Ook al verandert er niets, die stroefheid krijgt verderop een organisch karakter. Onderdeel van een in- en uitademende zee. De reverb- en de delayeffecten in de synths en vooral de fibrerende stacatto gitaarloops maken het af, worden het schuim op de golven.

Zee, mist, verlies en desoriëntatie. Ik geef het toe, in en in verdrietig, maar zo mooi dat ik er gelukkig van word. Far beyond hoekig en rond.